การเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด

มีคนชวนคุยเรื่อง “การเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด” ครับ  นับว่าเป็นหัวข้อน่าสนใจเพราะเป็นปัญหาสำคัญอย่างหนึ่งทางสูติกรรมครับ  เมื่อเราพูดถึงคำว่า “ก่อนกำหนด” ทางสูติกรรม จะหมายถึงการคลอดที่เกิดก่อน 37 สัปดาห์  ทารกที่คลอดออกมาก่อน 37 สัปดาห์จะมีเรื่องที่เราต้องเฝ้าระวังมากมายครับ

การคลอดก่อน 37 สัปดาห์นั้นเป็นหลักไมล์ที่ปลายทางของเรื่องนี้  ส่วนต้นทางนั้นอาจกำหนดที่ประมาณ 28 สัปดาห์  คือสมัยก่อนหากทารกที่คลอดในช่วงตั้งแต่ 28 สัปดาห์ไปจนถึงก่อน 37 สัปดาห์ ดังที่กล่าวไปแล้ว  เราจะนับเป็นการคลอดก่อนกำหนด  หากทารกออกมาก่อน 28 สัปดาห์ก็ถือเป็นการแท้ง  แต่ในปัจจุบันที่วิทยาการทางกุมารเวชศาสตร์ก้าวหน้าไปมากมาย  การช่วยเหลือทารกที่คลอดออกมาก่อนกำหนดทำได้ดีขึ้นกว่าสมัยก่อน  ตรงนิยามเริ่มต้นอายุครรภ์ก่อนกำหนดก็เปลี่ยนแปลงเป็นการคลอดที่อายุครรภ์ประมาณ 22-24 สัปดาห์

แต่การดูแลทารกที่คลอดออกมาในอายุครรภ์ดังกล่าวก็จะยุ่งยาก ซับซ้อนมากขึ้น  ดังนั้นหากเรามีวิธีป้องกัน  รักษา ช่วยยื้อให้ทารกอยู่ในครรภ์มารดาให้ยืดยาวได้มากที่สุดก็จะเกิดผลดีมากกว่า  ในขณะเดียวกันนั้นเราก็ต้องประเมินด้วยว่า “รก” ณ ตอนนั้น ๆ จะยังคงทำหน้าที่เลี้ยงทารกไว้ในครรภ์ต่อได้หรือไม่

สาเหตุของการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด

ถึงแม้เราจะเรียกว่า การเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด แต่ก็มีบางทีที่คนไข้อาจไม่รู้สึกเจ็บเลยด้วยซ้ำ และการแท้งที่มีปัจจัยที่เป็นสาเหตุเยอะแยะมากมายซึ่งบางทีอาจเกิดขึ้นจากระบบในร่างกายเราเอง ดังต่อไปนี้

• ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนที่ใช้เลี้ยงรกมีไม่เพียงพอ
• ร่างกายของคุณแม่เองสร้างแอนติบอดี้มาต่อต้านเนื้อเยื่อใหม่ในร่างกายที่เกิดขึ้นภายหลังการปฏิสนธิ
• ปากมดลูกและ/ กล้ามเนื้อเชิงกรานไม่แข็งแรง  ซึ่งบางครั้งจะเรียกว่าภาวะ “ปากมดลูกหลวม”
• การอักเสบติดเชื้อในช่องคลอด
• และสาเหตุอื่น ๆ อีกมากมาย

เมื่อมีอาการที่เสี่ยงต่อการแท้งหรือคลอดก่อนกำหนด การรักษาอย่างหนึ่งที่จะให้ไว้เสมอคือการให้ยาฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน  ซึ่งมีทั้งแบบฉีด, รับประทาน และเหน็บทางช่องคลอด ยาฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนแบบรับประทานก็จะมีหลากหลายชนิด หลายแบรนด์ ก็แล้วแต่แพทย์จะเลือกใช้ตามความคุ้นเคย และการตอบสนองต่อยาของคนไข้

นอกเหนือจากการรักษาด้วยยากลุ่มดังกล่าวแล้ว  สิ่งหนึ่งที่สำคัญมาก ๆ ในการดูแลรักษาสตรีตั้งครรภ์คือการนอนพักผ่อน  จะว่าไปการนอนพักเป็นหลักสำคัญที่สุดสำหรับการดูแลรักษาภาวะแทรกซ้อนของสตรีตั้งครรภ์  เพราะหากคนไข้ที่มีอาการแทรกซ้อนเรื่องการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดทานยาตามที่แพทย์ให้  แต่ไม่นอนพักผ่อนเพิ่มขึ้น ยังคงมีกิจกรรมประจำวันไปๆ มาๆ อาการของการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดก็อาจเพิ่มขึ้นได้

การนอนพักผ่อนจะช่วยให้การไหลเวียนเลือดไปที่มดลูกได้มากขึ้น  ทั้งสารอาหาร ออกซิเจนก็จะไหลเวียนไปทารกได้มากขึ้นด้วย  นอกจากนี้การเดินไป ๆ มา ๆ ก็จะมีผลเรื่องแรงโน้มถ่วงโลกที่อาจจะดึงหน่วงให้ทารกเคลื่อนตัวจากช่องท้องลงสู่ช่องคลอดได้มากขึ้น  จึงทำให้อาการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดจะรุนแรงขึ้นไปอีก

ผู้เขียน:

นพ.วิริยะ เล็กประเสริฐ

สูตินรีแพทย์ทั่วไป